Jan Ebeltjes: Riesaikling

RIESAIKLING – ’t Buut’nlaand is mooi, ma noa ’n wekke is ’t ok mooi ‘ewes, dan wil ik altied weer op huus an. Zo ok ’n paar wekk'n terugge. Noa ’n lange reize dreij’n ik ’s nachts, de knoll’n kats op, mien oprit weer op. ‘k Scheut zowat op ’n kop in de hège umdat ik mos uutwiek’n veur ‘n ofvalbak den bie mie midd’n op ’t pad steu. Ene met ’n oranje deksel. Wat veur ’n gek zol det ding doar neer hemm’n ‘ezet? De buur’n konn’n mie ’n aander’n dag vertell’n dat ik det ding mos gebruuk’n veur plastic, iezer en löge melkpakk’n. Ze hadd’n der zelf ok ene en waar’n der nie blie met.

’t Is toch te gek um van te proat’n, ‘k heb noe veer van die apparaat’n bie ‘t huus stoan umdat de gemeente het ofval nòg better ‘escheid’n wil hemm’n. ’t Gevolg is da’j bie mie nös ’t huus de konte nie meer kunt keer’n. Teeg’noaver die konteeners van mie stoat veer konteeners van de buur’n. Acht van die apparaat’n op ’n paar veerkaante meter. Ik vin det, zacht uut’edrukt, gloepens oaverdreem’n. ’n Paar joar terugge stamp’n ze ’t ene noa ‘t aandere riesaiklingbedrief uut de grond, het kossen haand’n vol geld, ma dan ha’j ok wat. Ma volgens mie hebt wie hemoal niks want zo gangs hef iederene, met al die ofvalbakk’n bie de deure, zien eig’n riesaiklingbedrief. Die dinge bint nie meer te tell’n, zelfs bie ‘t dagblad Tubantia bint ze ’n tel kats kwiet. Op 26 januari schreem’n ze dat er in onze gemeente twaalfhonderd konteeners waar’n uut’ezet. Goat hen, ‘t waar’n der twaalfduuzend. Twaalfduuzend ofvalbakk’n met ’n oranje deksel. Den keal den det oranje deksel hef bedach mut ze dreks oppakk’n. Gruun, gries en blauw giet nog, ma oranje? Asteblief, bie oons in de stroate lek ‘t wel of Maxima elken dag joarig is. Veurdeel is wel da’j temet met koningsdag de vlagge nie hoeft uut te stekk’n, ie zet gewoon ’n ofvalbak an de weg.

Pas lèzen ik in de kraante: ‘Doe meer met afval.’
Nog meer? Maak mie nie gek, ‘k lope mie noe al de bene kats uut ’t lief, gister’n ’n stuk karton in ’n blauw’n bak, ’n lög melkpak in ’n oranjen, de verbraande earpels in ’n gruun’n en ’n paar oale schoen’n in ’n griezen. Het kepotte snoer van ’t striekiezer hè’k bie de buur’n in ’n ofvalbak ‘egooid umda’k è’m nie wis woar da’k ter met hen mos. Det hen en weer geloop noar die ofvalbakk’n kost mie klauw’n met geld umdat ’n CV-kettel deur het geklepper van de veurdeure iedere keer weer anslöt. Doarbie, binn’n ’n paar wekke bin ik ok an nieuwe sökk’n toe umda’k nie iedere keer de schoen’n wil antrekk’n. Nie dat ik doar te lui veur binne, ma zogauw ik de schoen’n antrekke denkt ’n hond da’k um goa uutloat’n. Doar begin ik nie an, ‘k heb wel wat aans te doe. ‘k Heb nog wel è’m ‘edach ’n stel pantoffels an te schaffen, ma det giet steil teeg’n mien gevuul in, ik bin nameluk allergies veur die dinge. Later leg ik wel uut woarumme.

Nee, proat mie nie van die konteeners.
Nös alle trammelant mu’j der ok nog is ’n komplete administrasie op noa holl’n, want woeneer zet ie wat veur ‘n konteener an de weg? ’t Giet völs te gek met die ofvalbakk’n, det kan iederene begriep’n.
Wie hebt zo’n veertienduzend huusholding’n in de gemeente die veer konteeners in gebruuk hebt. Zesenvieftigduzend van die apparaat’n bie de deure!

Pas zè iemand met ‘n gereformeerd gezichte teeg’n mie: ‘Tegenwoordig leven de mensen veel bewuster, vroeger niet, vandaar die gescheiden inzameling.’
Maak mie nie hellig, det is grote kolder. Vrogger ha’j ‘n vuilnisemmer. Gin konteener, nee, ’n emmer. Zo’n ding zol met gemak drie keer in ’n griezen, eh… ‘n oranjen konteener kunn’n. En ie hadd’n gin veer emmers op de rie’je stoa zoas noe, nee, ie hadd’n der ma ene en den ko’j iedere wekke op moandagmonn’n an de weg zett’n. Wie waar’n thuus met zeu’m man, ma den emmer kwam nooit vol, nooit, zelfs de asse van ’n koll’nkachel ging der bie in. Eén keer in de moand kwam de gemeente grof vuil ophalen, dan ko’j ok den kepott’n stofzoeger an de weg zett’n of den stoel woar ’n olderling van de karke deurhen was ‘ezakt. Wee’j wat ’t is? Vrogger was ter völle minder ofval, vedage an ’n dag verzoept wie der zowat in. En riesaikel’n? Det konn’n ze vrogger ok, zelfs völle better dan teeg’nswoardig.

Wie hadd’n vrogger nylon vloerbedekking in de kamer ligg’n. Veur die tied was det heel weelderig, misschien wel ’n bitje té weelderig. De meeste luu hadd’n van die viesbroene kokosmatt’n, lèmsgevoarluk. A’j as wich de zommerse kotte bokse anhadd’n mos ie eumeunig uutkiek’n da’j nie onderuut ging, want dan ha’j de kniej’n zo’n bitje tot op ’t bot lösligg’n. Nee, wie hadd’n nylon vloerbedekking, weelderig, gruun en onverwoestbaar. ‘t Kon jammergenog niet veur scheerwol deurgoan, ma de buut’nwearld mos wel geleum’n dat het ‘kamerbreed tapijt’ was. Ok det was niet hemoal woar, ’t waar’n twee stukk’n en a’j heel goed keek’n ko’j in ’t midd’n van de kamer ‘n noad zie zitt’n. Doarbie, onder de banke en onder de (opgelegd eik’n) kaste lag hemoal niks, dus zo kamerbreed was het nie.
Ma det terzijde.

Wie waar’n vrogger met vief wichter in huus. Stel oe veur, vief wichter die dag in dag uut oaver de nylon vloerbedekking laag’n te ropp’n. Noa tien joar wönn’n het toch wat minder. Op zich had het nog bes ’n paar joar met’ekund, ma onder de toafel wönn’n het wat kaal en halverwège de kamer zat ’n vieze broene plekke. Mie moe had ’n pot koffie loat’n vall’n en was drie daag’n gangs ‘ewes um de plekke uut de vloerbedekking te krieg’n. Niks heulp, ’t was alleen ma arger ‘ewönn’n. Der mos dus rap wat aan’s op de vloere komm’n. Ma denk ie noe ech dat de oale vloerbedekking noar ’n vuilnisbelt ging?

In die tied ha’k twee opoe’s, ene in Neede en ene in Riessen. Opoe in Riessen kon breij’n dat ’t daver’n, den kon zelfs breij’n met de oog’n dichte. De vloerbedekking wönn’n ontrafeld en de nylon droad’n, met de uutgedreugde liem der nog an, ging’n richting Riessen um ’n wekke later as gebreide pantoffels terugge te komm’n, ech woar. Mien zuster Jet en ikke waar’n ’t eerste an de beurte. Lieve tied, ie konn’n der met muujte op loop’n, starker nog, in de gang ko’j der hemoal nie op loop’n. Wie hadd’n zeil in de gang ligg’n en zogauw a’j met de nylon pantoffels de gang inkwaam’n zeil’n ie onderuut. Opoe in Riessen had doar gin bosschop an, den breij’n of heur lèm’n der van ofhung, de hele femilie mos en zol an de pantoffels. De opbrengst was veur wichter in Afrika die honger hadd’n. Persoonluk ha'k liever ‘ezeen dat opoe de pantoffels noar Afrika had ‘estuurd. Doarbie, in Afrika waar’n die dinge ok völle veiliger in gebruuk umdat ze doar vaste gin zeil in de gang hadd’n ligg’n.

Der zat gin enkel model an de pantoffels, het maak’n ok niet uut o’j ze krang anhadd’n en der was ok gin verschil tussen links en rechts. Het was nie neudig um de pantoffels eers te passen, ze passen altied. Of ie noe moat 30 of 48 hadd’n, het maak’n gin klap uut, der zat rek zat in de pantoffels, zelfs hete kruuk’n ging’n der ’s oams in. Met ’n bitje fantasie ko’j ze zelfs as haandschoen’n gebruuk’n. Opoe hef, toen de hele familie op pantoffels leup, nog è’m oaverwög’n um der haandvatt’n an te breij’n, dan ha’j ’n mooie bosschopp’ntasse.

Eerluk ‘ezeg hè’k ’n trauma an de pantoffels oaver’eholl’n, ‘k heb ter as wich heel zoer met ‘ehad, ech woar. Het was warkeluk gin gezichte a’j die dinge an de voet’n hadd’n, ie schaam’n oe kepot. In die tied kon ik de visite wel schiet’n, stuk veur stuk zaat’n ze op de baanke te ginnegapp’n as ik op de pantoffels veurbie kwam. Asof ’t nog nie arg genog was, in die van mie zaat’n brandgaat’n, dezelfde braandgaat’n die wie vrogger veur ‘n kachel hadd’n zitt’n en in de pantoffels van Jet zat ’n dudeluk kleurverschil, ene was lichtbroen van kleur. Ie kunt zelf wel noagoan woarumme.

‘k Dwaale of.
Woar ‘t mie um giet is dat ze vrogger wel degelijk an riesaikling deed’n. Pantoffels van nylon vloerbedekking, hoe ku’j ’t bedenk’n.

‘n Melkboer brach in die tied de melk an huus. A’j de melk ophadd’n zett’n ie de löge flessen bie de veurdeure en ’n melkboer nöm ze weer met, niks oranje konteeners. ’n Bakker kwam ’s monn’s langs um stoete te breng’n, der zat gin zak umhen. Loat ik ‘t wat netter zegg’n; der zat gin verpakking um de stoete, niks. ‘Maar dat is toch helemaal niet hygiënisch?’ heur ik ter ene van oe zegg’n. Det zal bes, ma ‘k bin der nooit ziek van ‘ewönn’n en de stoete hef mie altied bes ‘esmaakt. ’n Gruunteboer kwam met ‘n karre langs, de gruunte rekk’n ie per stuk of, wèng’n was flauwe kul, stikkers en plastik zakk’n ok. Petat op de zoaterdagse markt zat in ’n papieren zak met ’n holt’n vorke. Det leste hè’k van heur’n zegg’n, wie kreeg’n as wichter nooit petat van de markt, völ te duur. Wel haal’n mie va elken zoaterdag ’n gerookten makreel van de markt, ma doar had ik niks an, ik lussen gin makreel. Frikandell’n wel, ma die kwaam’n der bie oons thuus ok nie in. Op zundag kreeg’n wie ’n ei bie de stoete, deur de wekke nie. Nie da’w wat tekort kwaam’n, hemoal nie, de tied was gewoon aans.
Keal, ik dwaale weer of…

Kepotte schoen’n gooi’n ie in die tied nie vot, nee, doar leu’j nieuwe hakk’n onder zett’n. Oonzen oal’n zinken teil ging nie met ’t grof vuil met, mie va greuf ’n gat achter ’t huus en binn’n vief menuut’n hadd’n wie ‘n viever in ’n tuin. Kepotte tellevisies, stofzuugers, striekiezers en kökk’nmiksers leu’j maak’n in plaase van nieuw te koop’n. Wie waar’n wel wat veurdeliger uut, wie hadd’n gin tellevisie, loat stoan ‘n kökk’nmikser. Teeng’swoordig mu’j, a’j ‘n nieuw apparaat koopt, zelfs ’n verwijderingsbiedrage betaal’n um later van ’n kroam of te kunn’n komm’n. Verwijderingsbiedraag’n ken ze vrogger nie, of ’t zol den gul’n mutt’n wèn wa’j kreeg’n a’j argens ‘n dag kwaam’n help’n ’t onkruud uut ’n tuin te trekk’n…
Wach è’m, noe wie het toch oaver ’n tuin hebt…

Veurig joar, noa ’t zommer, hè’k ’n tuin op ’n kop ‘ezet. Det wönn’n ok tied, ie zaag’n deur ’t onkruud ’t bos van de buur’n nie meer. Ie geleuft het nie, ma ‘t onkruud bie mie in ’n tuin gruuj’n harder dan dat ik het kon plukk’n. Vandoar da’k ’n tuunhuus had ‘ekoch umdat, zo ha’k bedach, op de plekke van 't tuinhuus in ieder geval gin onkruud meer kon gruuj’n. Ma veurdat wie ‘t tuinhuus op de plekke konn’n zett’n mos ter eers wel wat zaand uut ’n tuin wonn’n ‘egraam’n. ‘k Heb gelukkig ‘n breur wat heel völle verstaand van tuin’n hef en graam’n kan hij as gin aander. Hij hef mie ‘t zaand op ’n anhanger ‘egooid en ’n dag later heb ik ’t zaand noar ’t afvalbrengpunt in Nijverdal ‘ebrach. Gin vuilnisbelt, nee, afvalbrengpunt. ‘k Weet nie woarumme, ma ‘afvalbrengpunt’ klinkt mie wat Sjinees in de oor’n, iets met ofhaal’n en breng’n of zo. Ma ’n Sjinees is ’n stuk goedkoper, det kan ik oe wel vertell’n.

Bie ’t ofvalbrengpunt mu’j oe eerst loat’n wèng’n, dan toets ie in wat veur kroam ie op ’n karre hebt ligg’n, dan striek ik met oen persoonlukke ofvalpas langs ’n poal en vervolgens krie’j ’n bonne woar op stiet woar a’j ’n kroam mut loat’n. Asof ie in ‘n ziek’nhuus zit. Ik had ‘grond/zand’ in’etoetst (2.50 per 100 kilo) en parkeer’n de karre op ’n plekke woar al ’n heel’n bult zaand lag. Met da’k de schuppe in ’t zaand stekke kump ter een ofvalbrengpunt-medewarker langs. Gin vuilnisman, nee, ‘n ofvalbrengpuntmedewarker. Zeg den keal zeg teeg’n mie: ‘Woar goa’j met den kroam hen?’
‘Nargens hen,’ zeg ik, ‘ik bin der al, ‘k mut van dit zaand of.’
Zonder oaverdriem’n, wee’j wat den keal zè? Ie geleuft het nie…
Met ‘n stoal’n gezichte zeg den keal teeg’n mie: ‘Der zit wottels in ‘t zaand.’ ‘k Heb hum met alle vestaand an zitt’n kiek’n, wottels?
‘Ja, wottels en det wilt ze bie de gemeente nie hemm’n.’
Toen ik in de gaat’n kreeg dat den ofvalbrengpuntmedewarker gin flauwekul maak’n hè’k ik hum verteld dat ik ok dinge van de gemeente kriege die ik nie wil hemm’n. OZB-briem’n, parkeerbonn’n, ofvalbakk’n die zo’n bitje de hele stroate in beslag nemt, nuum mar op. Brek mie de bek nie lös. Volgens mie was de medewarker bes wel onder ’n indruk van miene deurdewekse prèke. ‘k Mos de grootste wottels der ma uuthaal’n.
Zo ‘ezeg, zo ‘edoan.

A’j ’t spul kwiet bint mu’j oe weer loat’n wèng’n, striek ie weer met oen persoonlukke pas langs ’n poal en goa’j met de bonne ’t afvalbrengpuntkantoor binn’n. Veur da‘k noar binn’n stapp’n hè’k eers de bonne is goed bekekk’n. ‘k Had zo’n bitje duzend kilo zaand ‘ebrach, doar zit ie zo an. Tien keer honderd kilo is vie’mtwintig euro! Veur ’n bitje zaand! Toen ik van de eerste schrik was bekomm’n stapp’n ik ’t kantoor binn’n. Doar zat ok ‘n ofvalbrengpuntmedewarker. ‘Goei’ndag,’ zeg ik, ‘ik wol è’m ofrekk’n.’ De medewarker zeg niks en kek heel zorgeluk noar ’n monitor met daorop beeld’n van ’t ofvalbrengpunt. Met wat gedreij an ’n knop haalt hij mien zaandbult dichterbie. Keal, ’t leek wel o’j bie de NOS in de studio zaat’n.

‘Zie’j det?’ zeg de medewarker, ‘Zie’j det?! Wottels!’ Hij trök wit vot. Hij haal’n der nog een ofvalbrengpuntmedewarker bie en saam’n zaat’n ze noar den monitor te loer’n en te oaverlegg’n wat ze met mie anmossen. ‘k Wönn’n der jagterig van en heul der a rekkening met da’k ’n uur later op ’t plietsieburo zol zitt’n. De medewarkers keek’n mie an met ’n gezichte asof ik nie hemoal goed wies was en ze woll’n mien zaand nie bie hun zaand hemm’n ligg’n. Het maak’n gin klap uut wat den kollega buut’n had ‘ezeg, ik mos ’n kroam ma in ’n konteener met restofval gooi’n. De schrik sleu mie um ’t harte, restofval kossen neeg’n euro per honderd kilo, dus in det geval zol ik zowat honderd euro kwiet wèn. En wat dan, ‘t zaand met de schuppe weer op de karre zien te krieg’n en tien meter verderop der weer of gooi’n? Loat oe asteblief noakiek’n. Heel vriendeluk heb ik mien ekskuses ‘emaakt en ‘ezeg dat het nooit weer zol gebeur’n. Noa nog wat nösterug geouwehoer oaver en weer streek ’n eersen ofvalbrengpuntmedewarker zien haand oaver ’t harte. Hij leut mie vie’mtwintig euro betaal’n en ik kon goan.

Ma zeg noe zelf, giet det te verre of nie?
Ma ’t kan nog völle gekker. A’j met ’n karre vol pröttel (plestik, holt, iezer en papier) bie ’t ofvalbrengpunt komt en ie wilt milieubewust te wark goan of better ‘ezeg, gin neeg’n euro per 100 kilo restofval betaal’n, dan mu’j as volgt te wark goan: Inrijden, wegen, afvalsoort (plastic) kiezen, pas lezen, bon meenemen, afval storten, wegen, pas lezen, afrekenen, uitrijden, inrijden, wegen, afvalsoort (hout, pas op, diverse soorten) kiezen, pas lezen, bon meenemen, afval storten, wegen, pas lezen, afrekenen, uitrijden, inrijden, wegen, afvalsoort (metaal) kiezen, pas lezen, bon meenemen, afval storten, wegen, paslezen en afmelden, uitrijden, inrijden, wegen, afvalsoort (papier) kiezen, pas lezen, bon meenemen, afval storten, wegen, pas lezen en afmelden, uitrijden en rap op huus an goan.
Nie vergett’n ’t lich van ’n auto an te doen want ’t is al met al knap late ‘ewönn’n.

Nog è’m terugge noar die zesenvieftigduuzend konteeners die wie bie de deure hebt stoan. Wie mut zie da’w der rap of komt, het lek nargens op en wie verzoept ter zowat in. Die dinge noar ’t ofvalbrengpunt breng’n is gin optie, ze ziet oe ankomm’n. Doarbie, zo ’n konteener hef ’n gewich van 14 kilo. Det is 64 kilo an konteeners per huusholding. 64 kilo moal 14000 huisholding’n is 896000 kilo. Die kilo’s deel ie deur 100, moal 9 euro (restofval) en dan hè’j ’t bedrag wa’j bie ’t ofvalbrengpunt mut ofrekk’n. Ruum 80.000 euro. Schei uut, wie kunt better ’n keer met veertienduzend huusholding’n ’n barbekjoe organiseer’n. Of nie dan.

Eigenluk bint al die konteeners hemoal nie neudig, wie konsumeert tevölle. ‘k Bin veurig joar ’n bessen zet op dieet ‘ewes en ie stoat ter van te kiek’n hoevölle minder ofval da’j dan hebt. Of en toe was ’t nie eens neudig ’n konteener an de weg te zett’n. Det völ de buurvrouw ok op. ‘Buurman, verget ie nie ’n konteener an de weg te zett’n?’ vreug zie mie ’n keer. ‘Wat een alleraardigst mens.’ heur ik oe denk’n. Vergist oe nie, ’t is ’n hapscheere. Zelf denk ik dat zie ’t hemoal nie zo vriendeluk bedoeld hef. In de tied van ’t zaand, wottels en ‘t tuinhuus had ik ’n eumeunigen kroam achter ’t huus en in ’n tuin, ’t leek wel op ’n vuilnisbelt, ech woar. Ik denke dat de buurvrouw zich doar vanachter de vitraasje verschrikkeluk an hef zitt’n arger’n en mie vanof die tied strak in de gaat’n hef ‘eholl’n.
En umdat ik geen konteeners an de weg zett’n hef zie natuurluk ‘edach dat ik ’t ofval in ’n tuin gooi’n. Joa, zo’n mense is ’t wel. Ma ik dwale aweer of…

Wie konsumeert tevölle.
Völle konsumeer’n beteek’nt völle ofval en völle konteeners.
Det kan iederene snapp’n, zelfs die luu bie de gemeente.
Dus de kreet ‘Doe meer met afval’ is eigenluk de umgekeerde wearld.
Ik heb ’n better’n: ‘Minder ofval? Meer ofvall’n.’

Noe ma hopp’n dat de gemeente, noa al mien kretiek, mie gin OZB-belasting veur het tuinhuus(je) löt betaal’n. Det zol ma zo kunn’n.
Zo bint ze.

As ze ‘t doet loat ik ze belasting betaal’n veur al die ofvalbakk’n bie mie op ’t pad.
Zo bin ik.

Reacties via Facebook

Reacties

Gerben schreef op 07-02-2017

'n karsboom is ok'n mooi stukkie

Arjan schreef op 07-02-2017

En zo is het, en niet anders!!!!

tom schreef op 08-02-2017

Inderdaad helemaal van de zotte, ik had altijd een halfvolle kleine grijze wat ik nu kan verdelen over een grote en een klein. Alleen ambtenaren kun die onzin bedenken.

Jan schreef op 08-02-2017

Heel leuk om te lezen.

Tom schreef op 08-02-2017

Het feit is dat nu de krenten uit de pap worden gehaald. Het grijs wat nu wordt opgehaald is niet meer rendabel om te recyclen. Net als het energie label, groene stroom is dit ook weer zo'n flop. Straks lezen wij hoeveel minder grijs er is opgehaald zodat de gemeente zich weer een dikke veer in .... Leuker kunnen wij het niet maken.

Uw reactie